a. Ultrasonografia ginekologiczna
Współcześnie diagnostyka schorzeń kobiet nie jest możliwa jedynie w oparciu o klasyczne badanie ginekologiczne przezpochwowe. Aby prawidłowo ustalić rozpoznanie, każde badanie ginekologiczne powinno być rozszerzone o badanie ultrasonograficzne. Ultrasonografię u kobiet nieciężarnych wykonuje się używając specjalnej sondy endowaginalnej (dopochwowej). Badanie umożliwia rozpoznanie zmian dotyczących narządu rodnego, które mogą nie być wyczuwalne w czasie rutynowego badania ginekologicznego. Istnieje również możliwość ustalenia rodzaju obserwowanych zmian. W celu prawidłowej oceny jajników, jajowodów oraz macicy, każda pacjentka ma wykonywane badanie ginekologiczne oraz badanie ultrasonograficzne. Tak prowadzona diagnostyka zmniejsza ryzyko pomyłek diagnostycznych.
Nie istnieją żadne przeciwwskazania do badań ultrasonograficznych przezpochwowych, pacjentka nie musi być także w żaden sposób przygotowana do badania.
b. Ultrasonografia położnicza
Diagnostyka ultrasonograficzna stanowi współcześnie podstawową formę diagnostyki przebiegu ciąży budowy oraz rozwoju płodu. W czasie ciąży o fizjologicznym przebiegu każda ciężarna powinna mieć wykonane badanie ultrasonograficzne trzykrotnie. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz brytyjskiej organizacji położniczej – Fetal Medicine Foundation badania należy wykonać między 11 a 14, między 18 a 22 oraz między 28 a 32 tygodniem ciąży.
Dodatkowe badania USG wykonuje się ze wskazań medycznych. Według współczesnej wiedzy nie istnieją żadne przeciwwskazania do diagnostyki ultrasonograficznej w przebiegu ciąży. Nie udowodniono szkodliwości ultrasonografii dla przebiegu ciąży i rozwoju płodu.
Pamiętaj badania USG w ciąży pozwalają na wykrycie większości wad rozwojowych płodu. Niektóre z wad nawet przy najlepiej przeprowadzonej diagnostyce mogą pozostać niewykryte, niektóre mogą ujawnić się lub powstać dopiero po urodzeniu.
– USG POŁOŻNICZE DO 10 TYGODNIA CIĄŻY
W okresie do 10 tygodnia ciąży badanie USG wykonujemy zawsze sondą transwaginalną (przezpochwową). Celem badania w tym okresie jest potwierdzenie prawidłowego rozwoju ciąży, jej lokalizacji, wykluczenie lub potwierdzenie ciąży mnogiej. Badanie USG do 10 tygodnia ciąży wykonujemy najczęściej ze wskazań medycznych, do których zaliczyć możemy obciążony wywiad położniczy, plamienie z dróg rodnych czy nieprawidłowości związane z badaniem ginekologicznym.
– USG POŁOŻNICZE MIĘDZY 11 A 14 TYGODNIEM CIĄŻY
Badanie USG w tym okresie ciąży często nazywane jest badaniem USG genetycznym. Udowodniono, iż pewne obrazy ultrasonograficzne mogą być związane z nieprawidłowościami w genotypie dziecka. Do tzw. markerów ultrasonograficznych chorób genetycznych zaliczamy ocenę przezierności karkowej, ocenę obecności kości nosowej Dziecka, ocenę kąta twarzowego oraz ocenę przepływów krwi w pewnych naczyniach płodowych. Na podstawie obserwowanych markerów można ustalić ryzyko wystąpienia u Twojego Dziecka najczęstszych chorób genetycznych, a przede wszystkim zespołu Downa.
W czasie diagnostyki ultrasonograficznej między 11 a 14 tygodniem ciąży lekarz może wykryć wiele wad rozwojowych płodu a w szczególności tzw. wady letalne czyli takie, które nie pozwalają na bezpieczne kontynuowanie ciąży.
Badanie ultrasonograficzne pierwszego trymestru ciąży należy do najtrudniejszych technicznie badań w czasie całej ciąży. Aby prawidłowo ocenić rozwój płodu na tym etapie lekarz wykonujący badanie musi posiadać odpowiednią wiedzę, umiejętności oraz dysponować odpowiednim sprzętem diagnostycznym. Lekarze naszej Przychodni posiadają polskie i międzynarodowe certyfikaty potwierdzające umiejętności diagnostyczne. Aparat ultrasonograficzny Voluson 730 Expert znajdujący się na wyposażeniu Przychodni Femmed to współcześnie jeden z najlepszych ultrasonografów klasy Premium dedykowany do diagnostyki ginekologiczno-położniczej.
WIĘCEJ NA TEMAT BADAŃ PRENATALNYCH
– USG “GENETYCZNE” W 18-23 TYGODNIU CIĄŻY
Badanie USG wykonywane między 18 a 23 tygodniem ciąży jest często nazywane również badaniem genetycznym lub połówkowym. W czasie tego badania lekarz ocenia przede wszystkim budową poszczególnych narządów Twojego Dziecka. Celem diagnostyki w tym okresie jest wykrycie lub wykluczenie wad rozwojowych płodu. Pamiętaj rozpoznanie choroby płodu w 20 tygodniu ciąży wielokrotnie może uratować życie Twojego Dziecka. Współczesna medycyna daje możliwości leczenia Dziecka jeszcze wewnątrzmacicznie. Jeżeli nie istnieją wskazania do terapii wewnątrzmacicznej możesz zaplanować poród Twojego Dziecka w takim ośrodku medycznym, w którym będzie możliwość leczenia Dziecka zaraz po urodzeniu. Pamiętaj niektóre wady wrodzone płodów można dostrzec w badaniu USG tylko w tym okresie ciąży. W dalszym etapie ciąży na skutek kostnienia żeber, kręgosłupa warunki badania USG stają się coraz gorsze. Nie wykonując badania USG między 18 a 23 tygodniem ciąży zmniejszasz szanse na to, aby lekarz mógł prawidłowo zdiagnozować budowę Twojego Dziecka.
Badanie ultrasonograficzne połówkowe należy do najtrudniejszych technicznie badań w czasie całej ciąży. Aby prawidłowo ocenić rozwój płodu na tym etapie lekarz wykonujący badanie musi posiadać odpowiednią wiedzę, umiejętności oraz dysponować odpowiednim sprzętem diagnostycznym.
– USG POŁOŻNICZE OD 28 TYGODNIA CIĄŻY WRAZ Z OCENĄ PRZEPŁYWÓW DOPPLEROWSKICH
Badanie USG po 28 tygodniu ciąży to ostatni etap diagnostyki ultrasonograficznej dotyczącej rozwoju Twojego Dziecka. Na tym etapie oceniamy prawidłowość wzrastania płodu oraz oceniamy jego dobrostan. Możemy ustalić szacunkową masę płodu, położenie Dziecka, ocenić ilość płynu owodniowego. Często badanie rozszerzamy o diagnostykę ultrasonograficzną metodą Dopplera. Oceniamy przepływy naczyniowe w niektórych naczyniach żylnych i tętniczych Dziecka, w naczyniach pępowinowych oraz w naczyniach macicy. Na podstawie badania USG po 28 tygodniu ciąży ustalamy stan wewnątrzmaciczny Dziecka tzw. jego dobrostan.
Niektóre choroby płodu mogą rozwijać się w czasie przebiegu ciąży stąd na tym etapie ciąży ponownie oceniamy budowę poszczególnych narządów płodu.
c. Echokardiografia płodowa
Echokardiografia płodowa jest techniką umożliwiającą ocenę rozwijającego się ludzkiego układu krążenia przed urodzeniem za pomocą ultradźwięków. Jest to najtrudniejszy element ultrasonograficznego badania płodu. Należy do metod nieinwazyjnych, wysoce dokładnych, jeżeli jest wykonywana przez osobę przeszkoloną w tym zakresie i uznana jest obecnie za metodę standardową do rozpoznawania chorób układu krążenia.
Około 3% noworodków rodzi się z wadami wrodzonymi, z czego blisko 50% stanowią wady serca (czyli około 1 na 100 urodzonych dzieci). Żeby Państwu zobrazować tą częstość załóżmy, że w Elblągu rodzi się rocznie około 2200 dzieci. Z podanych wyżej danych wynika, że 22 noworodki mogą urodzić się z wadą serca. Standardowa wykrywalność tych wad w Polsce wynosi około 7%. Czyli tylko 2 z tych dzieci będzie miało szanse na poród w ośrodku referencyjnym gotowym do przyjęcia dziecka z wadą serca !! Część z tych wad nie musi być leczona bezpośrednio po porodzie, jednak te najcięższe wymagają pilnego leczenia i operacji w pierwszych godzinach i dniach życia.
Jest to szczegółowe badanie budowy serca płodu oraz połączeń naczyniowych. Wykonywane jest ok. 20 tygodnia. Jest ono zalecane szczególnie dla ciężarnych, u których w rodzinie występowały wady serca lub jeżeli w pierwszym trymestrze ciąży był nieprawidłowy wynik badania NT. Jednocześnie należy zauważyć, że najczęstszą wadą rozwojową, towarzyszącą zespołowi Downa jest właśnie wada serca.
Pełna ultrasonograficzna ocena układu sercowo-naczyniowego płodu głowica przezbrzuszą możliwa jest pomiędzy 18-22 tygodniem ciąży. Ultrasonograficzny obraz serca można uzyskać znacznie wcześniej pomiędzy 14-16 tygodniem ciąży, jednakże nie jest on w pełni diagnostyczny. Wykonywanie echokardiografii płodowej jest unikalne z kilku powodów. Postępowanie z ciążą obarczoną problemem kardiologicznym płodu wymaga zwrócenia uwagi na problemy nie tylko płodu ale również i matki, a także zapewnienia im wielospecjalistycznej opieki. Stąd echokardiografia płodowa powinna być rozpatrywana w kontekście multidyscyplinarnej formy opieki oferującej ekspertyzę w zakresie kardiologii dziecięcej, medycyny matczyno-płodowej, genetyki, neonatologii i kardiochirurgii dziecięcej. Lekarz wykonujący badania serca płodu powinien mieć podstawy wiedzy z zakresu powyższych dyscyplin celem przekazania rzetelnej informacji pacjentowi i koordynowania opieką nad matką i płodem.
Diagnostyka ultrasonograficzna przeprowadzona w trakcie trwania ciąży pozwala na wczesne wykrycie wielu wad wrodzonych płodu. Umożliwia to jak najszybsze rozpoczęcie leczenia noworodka.
Wykrycie wady serca u płodu za pomocą echokardiografii może mieć znaczący wpływ na przebieg ciąży. Informacja przekazywana po wykonaniu badania echo powinna zawierać konsultację dla rodziców, przedstawienie możliwości leczenia, a także ustalenie czasu, miejsca i sposobu porodu. Z powodu fizjologicznych różnic w układzie krążenia w życiu pre- i postnatalnym, wady wrodzone serca są wykrywane w USG, ale rzadko manifestują się klinicznie przed urodzeniem. Czas jaki upływa pomiędzy prenatalnym rozpoznaniem wady serca a interwencją po porodzie, pozwala na wykonanie dodatkowych badań, jak ocena kariotypu oraz edukacji rodziców oczekujących leczenia, a także ustalenie czasu i miejsca rozwiązania ciąży.
Lista wskazań do badania serca płodu jest długa. Powinno ono być oceniane skriningowo w trakcie każdego badania położniczego USG, a szczegółowo przy następujących problemach występujących w ciąży.
Wskazania do badania echokardiograficznego u płodu:
I. Płodowe
• nieprawidłowy obraz 4 jam serca płodu w przesiewowym badaniu położniczym USG
• nieprawidłowa przeziernośc karkowa w I trymestrze (NT)
• nieprawidłowy rytm serca płodu
• obrzęk płodu
• wady strukturalne płodu
• IUGR
• kardiomegalia płodu ( HA/CA)
• anomalie kariotypu u płodu
• nieprawidłowa ilość wód płodowych
• ciąża mnoga jednokosmówkowa i/lub powikłana
II. Matczyne
• cukrzyca (insulinozależna lub ciężarnych)
• choroby tkanki łącznej
• isoimmunizacja
• fenyloketonuria
• wiek matki powyżej 35 lat
• przebycie chorób wirusowych w ciąży
• kontakt z chorobami wirusowymi (różyczka, grypa)
• leki:
• indometacyna
• phenytoina
• sole litu
• doustne środki antykoncepcyjne
• leki obniżające ciśnienie
• alkohol
III. Obciążony wywiad rodzinny.
1. wada serca
• u matki
• u potomstwa
• u członka rodziny
2. zespół Marfana
3. kardiomiopatia przerostowa