Endometrioza – co to jest? I co to jest endometrioza głęboko naciekająca (DIE)?

11 lut Endometrioza – co to jest? I co to jest endometrioza głęboko naciekająca (DIE)?

Endometrioza jest chorobą przewlekłą dotyczącą głównie kobiet w wieku rozrodczym, często powodującą dolegliwości bólowe i niepłodność, a tym samym wpływającą negatywnie na jakość życia. W populacji ogólnej kobiet w wieku rozrodczym rozpoznawana jest w około 12% przypadków, natomiast wśród kobiet niepłodnych cierpiących z powodu dolegliwości bólowych dotyczy aż 30–50%.  Przyczyna endometriozy nie jest dokładnie poznana. Mechanizm powstawania polega na przeniesieniu/wszczepieniu/powstaniu na nowo elementów wewnętrznej warstwy macicy, czyli endometrium poza macicę, a w następstwie zagnieżdżenie i rozrost ognisk endometrialnych w jajnikach, mięśniu macicy, na otrzewnej, w przewodzie pokarmowym, czy układzie moczowym.

Główne dolegliwości towarzyszące endometriozie, to bóle o różnym umiejscowieniu i stopniu nasilenia. Najczęściej występują w postaci bolesnych miesiączek, które mogą pojawiać się już u nastolatek. Inne dolegliwości, to bóle podczas współżycia, defekacji, czy oddawania moczu, które są związane z lokalizacją ognisk endometriozy.

Obecnie wyróżnia się trzy rodzaje endometriozy: otrzewnową, która objawia się ogniskami o różnej wielkości w zależności od etapu rozwoju choroby; endometriozę jajnikową, która objawia się tworzeniem torbieli endometrialnych i endometriozę głęboko naciekającą – DIE (z ang. Deep Infiltrating Endometriosis). Endometrioza głęboko naciekająca jest to stan, w którym tkanka endometriozy nacieka otrzewną na głębokość ponad 5 mm. Najczęściej guzki endometrialne mają ponad 1 cm i mogą naciekać różne organy miednicy mniejszej lub jamy brzusznej, takie jak więzadła szerokie macicy otrzewna zatoki Douglasa, jelito grube (odbytnica i esica), przegroda odbytniczo-pochwową , przymacicze, ściana pochwy, rzadziej moczowody, pęcherz moczowy i przepona. Endometrioza głęboko naciekająca o wieloletnim przebiegu może doprowadzić do zwężenia światła jelita, zwężenia moczowodu, niedrożności przewodu pokarmowego, niewydolności nerek. Problemów zgoła „nie ginekologicznych”.

Endometrioza, szczególnie postać głęboko naciekająca bywa późno rozpoznawana. Często pacjentki odbywają szereg konsultacji zanim ktoś ustali właściwe rozpoznanie. Bywa też odwrotnie – endometrioza bywa „nadrozpoznawana” – wtedy skutkuje to co najwyżej wdrażaniem niezbyt koniecznego leczenia. Najłatwiej rozpoznać endometriozę jajnikową – uwidocznienie torbieli czekoladowych nie stanowi problemu dla większości ginekologów. Najwięcej problemów stanowi postać najcięższa endometriozy – ta głęboko naciekająca, mogąca dotyczyć innych poza narządem rodnym organów. Aby przybliżyć się do rozpoznania tej postaci endometriozy trzeba dużo czasu poświęcić na zebranie dokładnego wywiadu, przeprowadzić dokładne badanie ginekologiczne, często także przez odbyt. I na koniec wykonać badanie USG, jednak to wymaga specjalnych umiejętności i korzystania z bardzo dobrego sprzętu. Czasem trzeba wykonać inne badania jak MRI, TK czy badania endoskopowe przewodu pokarmowego.

Leczenie endometriozy bywa wyzwaniem. Plan terapii zawsze jest ustalany indywidualnie, uzależniony od planów prokreacyjnych pacjentki, jej wieku, przeszłości położniczej, charakteru rozpoznanej endometriozy. W przypadku endometriozy głęboko naciekającej, gdy zachodzi konieczność leczenia operacyjnego pojawia się duże wyzwanie. Jest niewiele ośrodków w Polsce zajmujących się leczeniem operacyjnym tej postaci endometriozy. Autor tego artykułu, mimo wykonania bardzo dużej ilości zabiegów operacyjnych droga laparoskopową, mimo dużego doświadczenia nie podejmuje się leczenia operacyjnego w tym rodzaju endometriozy. Nie ma tez niestety takiego ośrodka w całym województwie warmińsko-mazurskim ani w pomorskim (według stanu wiedzy autora w dniu pisania artykułu). Zabiegi operacyjne w endometriozie głębokiej wymagają interdyscyplinarnego podejścia. Oprócz doświadczonego ginekologa często w operacji uczestniczy chirurg, czasem urolog.

Jednak bez właściwego rozpoznania nie ma optymalnego leczenia. Nie każdy ból w miednicy oznacza endometriozę, jednak kiedy pojawia się cyklicznie, pogłębia w czasie miesiączek, występuje przy współżyciu, oddawaniu stolca – powinnaś odwiedzić ginekologa  z doświadczeniem w rozpoznawaniu endometriozy głęboko naciekającej.

Dariusz Zaryjewski, FEMMED